काही लोकांना बसल्या बसल्या डुलकी लागते. काहींना दिवसा झोप आवरता आवरत नाही. टीव्ही समोर मालिका बघताना चक्क घोरायला लागतात. काही तर अगदी जेवणाच्या ताटावर झोपी जातात. यापैकी बऱ्याच लोकांची रात्रीची झोप अपुरी असते. यापैकी काही लोकांना घोरण्याचा त्रास असतो. रात्री घोरण्याचा त्रास व दिवसा खूप झोप येते असे दोन्ही घटक असतील तर त्याला इंग्रजी मध्ये Obstructive sleep apnea (ऑबष्ट्रक्टीव स्लीप ऍप्नीया) असे म्हणतात. यालाच आपण घोरण्याचा आजार म्हणू शकतो.
नेमके काय होते?
घोरण्याचा या आजारात आपला श्वसन मार्ग आपण झोपी गेलो असताना अरुंद होतो. आपण झोपी गेलो की वरच्या श्वसन मार्गातले स्नायू शिथिल पडतात व जीभ सुद्धा शिथिल पडते. यामुळे झोपेमध्ये श्वास घेताना थोडा अडसर येतो. त्यातूनच घोरणे सुरू होते. काही लोकांमध्ये हा अडसर खूप जास्त असतो. काही काळासाठी श्वसन थांबते व झोप मोडते. हे रुग्णाच्या नकळत होते. परत झोप लागते व घोरणे सुरू होते. हे रात्रभर वारंवार होते. ह्यामुळे झोपेचा दर्जा खूपच खालावतो. रात्रीची झोप पुरेशी होत नाही व दिवसभर थकवा येतो. दिवसा झोप येते. काही लोकांची शारीरिक रचना व आनुवंशिकता अशी असते की त्यांना ह्या आजाराचा धोका असतो. लठ्ठपणा मुळे सुद्धा ह्या आजाराचा धोका वाढतो.
ह्याचा आरोग्यावर काय परिणाम होतो?
झोपेचा दर्जा खराब झाल्याने आरोग्यावर बरेच वाईट परिणाम होतात. ह्या आजाराचा लठ्ठपणा, टाईप2 डायबेटिस व उच्चरक्तदाब ह्यांच्याशी जवळचा संबंध आहे. शिवाय हृदयरोगाचा धोका वाढतो.
निदान कसे होते?
ह्याचा निदानासाठी “स्लीप स्टडी” नावाची तपासणी केल्या जाते. रात्री पेशंट झोपलेला असताना त्याचा श्वासोच्छ्वास, ऑक्सिजन चे प्रमाण , झोप इत्यादींचा अभ्यास केला जातो. ही चाचणी रात्रभर चालते. थोड्या काळासाठी श्वास कमी झाल्यास किंवा बंद पडल्यास या तपासणीत दिसून येतो.
उपचार:
ह्या आजाराचा उपचार करायला CPAP नावाचे यंत्र वापरतात. एक मास्क नाकावर किंवा चेहऱ्यावर लावून त्यात थोड्या दाबाने (प्रेशर ने) हवा श्वसन मार्गात सोडल्या जाते. ह्या दाबामुळे श्वसनमार्ग मोकळा राहतो. यामुळे झोप सुधारते v आरोग्य सुद्धा सुधारते. याशिवाय जीवनशैलीत बदल करून वजन कमी केल्यास सुद्धा खूप फायदा होतो. जीभेचा आकार कमी होणे व श्वसन मार्ग मोकळा होण्यास ह्याने मदत होते.
जीवनशैलीत बदल केल्याने व वजन कमी केल्याने हा आजार सधरतो असे दिसले आहे. काही लोकांमध्ये वजन पुरेसे कमी केले तर हा आजार बरा होतो असे सुद्धा दिसले आहे.
अधिक माहिती आणि पेशंटचे अनुभव ऐकण्यासाठी हा एक छोटा व्हिडिओ बघा. कृपया लिंकवर क्लिक करा:
डॉ विनायक हिंगणे
